आदिवासी संशोधन व प्रशिक्षण संस्था, महाराष्ट्र राज्य, पुणे
आदिवासी संशोधन व प्रशिक्षण संस्था, महाराष्ट्र राज्य, पुणे ही एक महाराष्ट्र शासनाची स्वायत्त संस्था असून या संस्थेची स्थापना सन १९६२ मध्ये केंद्र पुरस्कृत योजनेअंतर्गत करण्यात आली. आदिवासी विषयावरील विविध बाबींवर संशोधन करण्यासाठी देशातील काही आदिवासी बहुल राज्यात आदिवासी संशोधन व प्रशिक्षण संस्था कार्यरत आहेत. या संस्थेची स्थापना करताना संस्थेचे खालील उदिष्टये निश्चित करुन देण्यात आली होती.
संस्थेची उदिष्टये व कार्य
- केंद्र व राज्य शासनामार्फत आदिवासी समाजाच्या आर्थिक, शैक्षणिक व सामाजिक विकासाकरिता राबविण्यात येणाऱ्या विविध योजनांचा आदिवासी जीवनावर झालेल्या परिणामांचे मूल्यमापन करणे
- आदिवासी जीवन व विकास यांचेशी संबधित विषयावर संशोधन करणे.
- आदिवासी विकास विभागात कार्यरत अधिकारी/कर्मचारीवृंदाकरिता सेवांतर्गत प्रशिक्षण तसेच आदिवासी विद्यार्थ्याकरिता सेवापूर्व प्रशिक्षण राबविणे.
- आदिवासीकरिता विविध प्रशिक्षण सत्रांचे आयोजन करणे
- आदिवसी कला व संस्कृती जतन करण्याकरिता आदिवासी सांस्कृतिक संग्रहालय चालविणे, हस्तकला प्रदर्शनाचे विविध शहरी भागात आयोजित करणे तसेच आदिवासी जीवनावर लघुपटाची निर्मिती करणे.
- महाराष्ट्र राज्यात क्षेत्रीय स्तरावर कार्यरत असलेल्या अनुसूचित जमाती प्रमाणपत्र तपासणी समित्यांच्या कामकाजावर प्रशासकीय नियंत्रण ठेवणे
आदिवासी संशोधन व प्रशिक्षण संस्था ही गेली ५० वर्षे आदिवासी विषयाबाबत अभ्यास करणारी तसेच आदिवासी या विषयाच्या अनुषंगाने विविध प्रशिक्षण कार्यक्रम राबविणारी राज्यातील एकमेव शासकीय संस्था आहे. या संस्थेच्या कामाची नोंद घेऊन केंद्र शासनाने या संस्थेला देशातील सर्व आदिवासी संशोधन व प्रशिक्षण संस्थेकरिता नोडल एजन्सी म्हणून नियुक्ती केलेली आहे.
आदिवासी संशोधन व प्रशिक्षण संस्थेचा २०१३ मध्ये सुवर्ण महोत्सव साजरा करण्यात आला व या सुवर्ण महोत्सवाचे उदघाटन तत्कालीन राष्ट्रपती मा.श्री.प्रणब मुखर्जी यांच्या शुभहस्ते झाले. या प्रसंगी या आदिवासी सशोधन तसेच आदिवासींच्या सर्वांगीण विकासाकरिता शासनास सल्ला व मार्गदर्शन करण्याच्या अनुषगांगने संस्थेच्या मूळ उदिष्टयांची व्याप्ती वाढवून शासन निर्णय २४ डिसेंबर २०१३ नुसार उदिष्टये निश्चित करुन या संस्थेला स्वायत्त संस्थेचा दर्जा देण्यात आला.